CHỮ VIẾT THĂNG TRẦM CÙNG LỊCH SỬ CHỮ VIẾT VIỆT NAM NGÀY NAY, NGUỒN GỐC CHỮ QUỐC NGỮ

-

Chữ viết bộc lộ cho nền thanh lịch của một nước. Ở Việt-Nam, chữ thời xưa chiếm vị thế chính thức xuyên suốt thời Bắc thuộc cùng tự trị, là lắp thêm chữ phần lớn duy nhất dùng trong Khoa cử, chữ hán việt chỉ xuất hiện thêm đôi cha lần trong các kỳ thi, và yêu cầu đến thời cách tân (1909) mới bao gồm những bài thi bởi quốc ngữ.

Bạn đang xem: Lịch sử chữ viết việt nam

*

Trích từ bỏ cuốn
Khoa Cử nước ta – 
Nguyễn Thị Chân Quỳnh

Nhưng trước lúc học chữ Hán với chịu tác động của văn hóa truyền thống Trung quốc, việt nam có văn minh, văn trường đoản cú riêng hay là không ?

I – CHỮ VIỆT CỔ ?

A – tao nhã cổ

Trước kia, phụ thuộc vào sách sử của Trung quốc, các sử gia phần đông chép rằng thời “tiền đô hộ”, nước ta ở vào tình trạng bán khai. Hậu Hán Thư viết :”Dân Giao-chỉ không biết đạo phụ vương con (cha bé cùng rửa mặt một sông), ngần ngừ đạo vợ ông xã (trai gái tự do thoải mái kết hôn), lần chần lễ giáo (của Trung quốc)”. Hán Vũ Ðế thấy thế bắt đầu sai các quan Thái thú sang thống trị phải dậy cho dân ta biết lễ nghĩa, nước ta ban đầu có hiện đại từ đấy. Ngô Thì Sĩ cũng viết rằng Tích quang quẻ dậy ta lễ nghĩa, Nhâm Diên dậy luân lý, làm cho nước ta thành một nước văn hiến (1).

Mặt khác,Việt Sử Lược chép về nước Văn-lang thời Hùng Vương bao gồm “phong tục thuần lương, chính sự dùng lối thắt gút”. Trong Hậu Hán Thư, “Mã Viện truyện”, thì Mã Viện sẽ tâu với vua nhà Hán rằng “Luật nước An-Nam khác luật trung quốc hơn mười điều”, gồm thể tức là khác cực kỳ nhiều, không duy nhất thiết chỉ khác “hơn mười điều” (2). Vậy nên là vn trước tê đã có phong tục, pháp luật riêng biệt, tuy rất có thể là nguyên lý chưa ghi chép thành văn.

Ngày nay, bởi vào hầu hết hiện đồ dùng được khai quật như trống đồng, lưỡi cầy, đồ thiếu phụ trang vv. Thì cụ thể ở địa bàn nước Văn-lang xưa đã tất cả một nền văn minh không chịu tác động của Trung quốc, hotline làVăn minh sông Hồng, chia có tác dụng 4 giai đoạn bước đầu từ thời vật dụng đá (văn minh Phùng-nguyên) mang lại thời đồng thau (văn minh Ðông-sơn), rực rỡ nhất vào thời gian cuối thời những vua Hùng (thế kỷ thiết bị 9 tr. TL) với cao điểm là mỹ thuật trống đồng, những và rất đẹp nhất ở trung tâm vùng sông Hồng. Tuy trung quốc (Vân-nam, Quảng-tây) cũng tra cứu thấy các loại trống Ðông-sơn nhưng địa thế căn cứ vào mật độ tập trung thì sinh sống Bắc Việt có khá nhiều hơn. Nghệ thuật phát xuất nhanh nhất có thể từ Thanh-hóa, sau new lan ra các nước thông thường quanh như Trung quốc, Lào, Căm-bốt, Thái-lan, Mã-lai vv. (3).

*

B – Văn trường đoản cú cổ

Kỹ thuật luyện kim và hầu như hình khắc trên trống đồng minh chứng một trình độ chuyên môn văn minh khá hiện đại nhưng vấn đề chữ Việt cổ có hay là không thì vẫn còn trong vòng rộp đoán.

TheoViệt Sử Lược thì rất lâu rồi ông phụ vương ta ghi nhớ bởi lối văn tự thắt gút, tức là chưa tồn tại văn tự. Cơ mà theo một số trong những “chứng tích” khác thì có thể ta đã có chữ viết, dẫu chỉ cần thời kỳ bắt đầu tìm phương pháp ghi âm. Tiền Hán Thư chép :”Ðời Ðào Ðường gồm họ Việt thường ở phương phái nam cử sứ bộ đến triều loài kiến thiên tử Trung quốc, biếu con rùa có lẽ sống tới 1 000 năm, trên sườn lưng có tự khắc chữ như nhỏ nòng nọc, ghi câu hỏi Trời Ðất mở mang, vua Nghiêu không nên chép call là Quy Dịch “.

Tạp chí Khảo Cổ học tập H 1974 cũng viết :”Trên trống đồng Lũng-củ (Ðồng-văn, Hà-Tuyên) có một số hoa văn có thể là dấu vết của chữ viết” (4).

Năm 1903, vương Duy Trinh, tổng đốc Thanh-hóa, biên chép những bài ca dao sinh sống Thanh-hóa trong Thanh-Hóa quan tiền Phong, đã tìm ra một hệ thống chữ chiếc và một bài bác ca viết bởi thứ chữ ấy ở thị trấn Quan-phong, thuộc Thanh-hóa, nơi không ít người dân Mường, người dân thái lan cư ngụ. Có lẽ rằng đây là dấu tích chữ Việt cổ, thông dụng thời hai bà trưng rồi bị chính sách đồng hóa của Trung quốc bài trừ ? tuy nhiên, vật dụng chữ ấy vẫn tồn tại sống vùng cao nguyên bởi khi hai Bà bị thất bại quân Hán, một trong những người Việt có tinh thần quật cường chính sách thống trị của phòng Hán sẽ ẩn lánh sinh hoạt miền thượng du, nay là vị trí cư ngụ của bạn Mường, tín đồ Thái.

Những fan này có thể là hậu duệ của tổ sư ta, đặc biệt là người Mường có một số phong tục giống người việt nam cổ : giã gạo như đâm xuống, theo hình khắc bên trên trống đồng ; chuyện “Chim Ây dòng Ưá” (5) của họ tựa như sự tích bà Âu Cơ đẻ ra một trăm loại trứng, nở ra một trăm người con của ta ; họ lại có một số từ ngữ giống phần đông từ ngữ cổ của ta như “blời” (trời), “Bua” (vua) vv. Vì vậy chữ viết của mình rất có thể là chữ Việt cổ.

II – CHỮ NÔM

A – nguồn gốc

Nôm có lẽ là do chữ “Nam” hiểu chệch đi, “chữ Nôm” có nghĩa là “chữ của tín đồ phương Nam”, so với “chữ Hán” của bạn phương Bắc, tức nước trung hoa (6).

Chữ Hán chiếm vị thế chính thức ở vn suốt thời Bắc trực thuộc qua thời tự trị, tuy vậy vì chữ thời xưa chỉ tất cả 4 thanh âm (bình, thương, khứ, nhập) trong những lúc tiếng Việt bao gồm tới sáu thanh âm đề xuất Hán tự không ghi được hết những từ ngữ Việt (7).

Thêm vào đấy, chỉ tất cả từng lớp trí thức đọc được Hán từ nên những chiếu chỉ vua ban bằng văn bản Hán cần có bạn dịch thì dân new hiểu. Sử chép :”Năm 1288, phàm bao gồm tuyên khẩu ca của vua thì viện Hàn-lâm đề xuất đưa phiên bản thảo mang lại Ty Hành-khiển hiểu trước, cho đến khi tuyên gọi thì giảng luôn cả nghĩa cho dân những hiểu” (8).

Vì những vì sao như trên, bởi yêu cầu của buôn bản hội, chữ hán đã trường đoản cú phát để ghi chép một cách đúng chuẩn và bởi thứ ngôn từ thông dụng mỗi ngày mọi người đều hiểu.

B – Thời kỳ xuất hiện

Chưa rõ chữ Nôm vì chưng ai khởi xướng, theo lẽ mà lại suy chắc gồm sự đóng góp góp của đa số người. Cũng không người nào biết đích xác chữ Nôm mở ra từ bao giờ. Có rất nhiều giả thuyết :

Thời Hồng-Bàng : Phạm Huy Hổ nhận định rằng “hiệu nước, hiệu vua hồ hết dùng chữ hán nhưng bài vị các thần đời vua Hùng bao hàm vị tên “nôm na” như : ông Cổng, ông Chấn… những tên ấy dịch ra Hán từ bỏ không khó khăn nhưng fan ta vẫn nhằm nguyên bởi kính cẩn thương hiệu thần nên không dám thay đổi. Nhân gắng ta biết chữ hán việt sinh ra trường đoản cú bấy giờ”. Luận cứ này ít thuyết phục vì bài xích vị rất có thể do những đời sau lập (9).

Thời Bắc thuộc : Vì lý do hành chánh, yêu cầu kê khai tên các làng thôn ; vì vì sao tôn giáo, những sư tăng làm sớ cúng đề xuất biên rõ tên tín chủ, địa điểm trú sở… và vị Hán tự không ghi được đủ phần đa âm Việt một cách đúng đắn nên chữ thời xưa đã được đặt ra ngay từ rứa kỷ 1.

Vả lại Sĩ Nhiếp làm Thái thú Giao-châu (187-226), mở trường dậy chữ hán (được tôn là Nam bang học tập tổ ) tất phải tất cả thứ chữ ghi quốc âm để mê say nghĩa thì học tập trò mới hiểu, vắt thì chữ Nôm lộ diện từ gắng kỷ 2. Tuy vậy theo trần văn cạnh bên thì ngoài Chỉ nam Quốc Âm Giải Nghĩa của mùi hương Chân Pháp Tính, ko thấy bao gồm sách nào chép như thế.

Bố mẫu Ðại Vương : không ít người tin rằng Phùng Hưng đánh đuổi được quân Tầu, giành lại hòa bình cho tổ quốc nên được tôn là “Bố cái Ðại Vương “, nhị chữ “Bố Cái ” là giờ đồng hồ Việt thuần túy, giả dụ được dùng để đặt thương hiệu tất có chữ viết ra được với thứ chữ ấy là chữ Nôm. Vậy thì chữ hán việt ắt tất cả vào cuối thế kỷ 7, thời điểm đầu thế kỷ 8.

Ðào Duy Anh, Nguyễn Ðình Hòa lại gạch ra rằng : năm 1479 new thấy Sử cam kết Toàn Thư chép thương hiệu “Bố chiếc Ðại Vương”. Tấm bia ở thường Phùng Hưng, dựng năm 1390, ko thấy chép danh hiệu ấy (10) bắt buộc chưa chắc hẳn chữ Nôm lộ diện ở cố gắng kỷ 7, xuất xắc VIII.

Thế kỷ 9, 10 : Theo Ðào Duy Anh thì chữ thời xưa được đặt ra trên các đại lý chữ Hán đọc theo âm Việt (gọi là chữ Hán-Việt). Bí quyết phát âm chữ Hán chuyển đổi từng thời, theo quy luật pháp một sinh ngữ, và hệ thống âm vận của Hán-Việt dậy ở trường học cũng đổi khác theo. Ðến thời trường đoản cú chủ, sau cuộc giải phóng đất nước của bọn họ Khúc (905-7) âm Hán-Việt mới bắt đầu ổn định, không đổi khác nữa bởi nước ta thoát khỏi sự đô hộ của Trung quốc, không học tập thầy Tầu nữa thì ngữ điệu ở trường học cũng tách rời ngoài tiếng nói của tín đồ Tầu, tức là không đổi khác từng thời theo ngữ âm china như lúc còn bị Bắc thuộc. Thời Bắc thuộc, ngôn từ dậy ở những trường là ngôn ngữ đời Ðường, căn phiên bản là tiếng nói miền bắc bộ Trung quốc, quan trọng đặc biệt của kinh thành Tràng-an. Học trả Maspéro đang làm bản đối chiếu âm nước trung hoa ở cuối đời Ðường với âm Hán-Việt thấy khá tương tự nhau (11).

Hàn Thuyên : Nguyễn Thuyên là fan Hải-dương, đỗ Tiến-sĩ. Năm 1282, bao gồm con cá sấu vào sông Phú-lương (Nhị hà) quấy nhiễu, trần Nhân Tông sai Nguyễn Thuyên làm bài văn xua đuổi cá sấu ném xuống sông, cá sấu quăng quật đi. Vua thấy giống như chuyện Hàn Dũ (năm 819 cũng làm bài bác văn xua cá sấu) cho đổi chúng ta Nguyễn thành chúng ta Hàn, tỏ ý khen ngợi. Bài văn xua cá sấu của xứ hàn Thuyên là bài văn Nôm trước tiên được nói tới trong sách sử, hiện nay đã thất truyền. Hàn Thuyên còn để ra Hàn luật, một số loại thơ 8 câu 7 chữ, bao gồm niêm nguyên tắc phỏng theo thơ Ðường, phải được tôn là Ông tổ thơ Nôm, người đời sau tất cả khi lầm hotline Hàn Thuyên là “ông tổ chữ Nôm” (12).

Học đưa Cadière đoán chữ nôm được đưa ra từ thời Hàn Thuyên, tuy vậy Ngô Thì Nhậm, Ðào Duy Anh công ty trương chữ nôm đã bao gồm từ trước, thời Hàn Thuyên ban đầu được sử dụng nhiều.

C – Phép cấu trúc chữ Nôm

Chữ Nôm thoát bầu từ chữ Hán, toàn thể có ba phép cấu tạo chính :

1 – Phép hội ý :

Phép hội ý góp chân thành và ý nghĩa của hai chữ thời xưa để ghi một chữ Nôm. Ví dụ : chữ trùm (= bạn ở trên những người khác) bởi vì ghép nhì chữ : nhân = người, và thượng = ở bên trên .

Loại này rất hiếm, những nhà phân tích chỉ tìm kiếm thấy có 6 chữ là : trời, trùm, sẹo, sánh, rằm, mấy (13).

2 – Phép mang tá :

Phép này có tương đối nhiều lối :

a – Mượn một chữ thời xưa đã được đại bọn chúng hiểu, không đề nghị giải nghĩa, như : thành thị, an nhàn…

b – Mượn một chữ Hán gồm âm tựa như âm Việt rồi thêm một vệt nháy ”

1 – đa số thành quả :

Ðến đời Trần, vậy kỷ 13, chữ hán mới cải cách và phát triển rộng rãi cùng với Hàn Thuyên, Chu văn An, Nguyễn Sĩ ráng vv. Với đi cho chỗ hoàn hảo vào vắt kỷ 18, 19 với hồ Xuân Hương, Nguyễn Du, Nguyễn Gia Thiều… Xin lược kê một vài tác giả danh tiếng về Nôm nhưng thơ văn ni còn lưu giữ truyền :

Nguyễn Trãi (1380-1442), tác giả Quốc Âm Thi Tập, gồm 254 bài thơ Nôm.Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1515), tác giả Bạch Vân Thi Tập.Lê Thánh Tông (1442-79) : một số bài trong Hồng-Ðức Quốc Âm Thi Tập.Ðoàn thị Ðiểm (1705-48) : Chinh Phụ dìm Diễn Nôm (nguyên tác chữ hán của Ðặng è cổ Côn (14).Nguyễn Hữu Chỉnh (1741-87) : Ngôn Ẩn Thi Tập.Nguyễn Gia Thiều (1741-98) : Cung oán thù Ngâm Khúc.Nguyễn Du (1765-1820) : Truyện Kiều,Văn tế thập loại chúng sinh vv.Hồ Xuân Hương (có lẽ sinh sống khoảng thời điểm cuối thế kỷ 18, thời điểm đầu thế kỷ 19) tác giả những bài xích thơ Nôm khét tiếng như : chiếc quạt, Hang cắc cớ, Ðộng hương tích, Ðề tranh tố bạn nữ vv. (15).Ngoài ra còn rất nhiều người có tác dụng thơ Nôm nổi tiếng như : Nguyễn Công Trứ (1778-1858), Nguyễn Khuyến (1835-1909), Dương Khuê (1839-1902), Tú Xương (1870-1907) vv…

2 – Những chứng tích:

– Bia Hộ Thành Sơn. Năm 1912, học đưa H. Maspéro chào làng trong Tập san Nghiên cứu BEFEO của ngôi trường Viễn Ðông bác Cổ rằng bệnh tích xưa duy nhất về chữ hán mà ông tìm thấy là một trong những tấm bia đời Trần, tạo nên năm 1343, sinh sống núi Hộ Thành (Ninh-bình), bên trên bia có khoảng 20 chữ hán tên những làng xóm. Nhớ tiếc rằng ông ko nói rõ đầy đủ tên ấy ra. Mặc dù nhiên, ta rất có thể luận rằng chỉ có 20 chữ Nôm thì chắc chắn là văn bia không dài. Theo Ðào Duy Anh thì bia đã mất tích vì kế tiếp những người đi tìm kiếm bia không một ai thấy tấm bia ấy.

Lạ ở đoạn bia dựng tự đời Trần, trải qua bao nhiêu chinh chiến ngoại giả giữ được đến đầu thế kỷ 20, rồi bỗng đùng một cái “mất tích” sau thời điểm H. Maspéro chào làng trên báo.

Trong Văn tương khắc Hán Nôm, có “Bia Ma Nhai” (số 1858) sống núi núi sông (cũng call là núi Dục-Thúy hay Hộ Thành Sơn), tạo ra năm 1349, chỉ vỏn vẹn tất cả bốn loại sắc chỉ của vua è cổ Hiến Tông cho chùa Thủy đánh (Non Nước) sở hữu các ruộng đất, cây xanh vv., cuối bia ghi rõ số ruộng khu đất ở phía hai bên bờ sông trực thuộc chùa. Rất tiếcVăn khắc Hán Nôm chỉ lược lại chứ không hề dịch đầy đủ cụ thể của văn bia Ma Nhai yêu cầu không rõ bia bao gồm mang tên số đông làng xóm bằng Nôm mà H. Maspéro đã thấy không ? Rất có thể tấm bia H. Maspéro trông thấy chính là tấm bia này, cùng ông đã chép lầm 1349 thành 1343nên không có bất kì ai tìm thấy nó ? Còn cái thương hiệu “Bia Hộ Thành Sơn” có lẽ rằng do ông Ðào duy Anh đề ra để call cho nhân thể chứ chưa phải tên một tờ bia tạo thành dựng từ đời Trần bởi mãi cho năm 1842 vua Thiệu-Trị mới đặt tên núi là “Hộ Thành Sơn” vày thấy hình rứa núi Dục-Thúy/Non Nước giống hệt như một tòa thành lũy đảm bảo thành phố Ninh-bình (16).

Thật ra “Bia Hộ Thành Sơn” cũng chưa hẳn là hội chứng tích chữ thời xưa xưa nhất.

– Chuông đồng chùa Vân-bản, vớt được ở bờ biển khơi Ðồ-sơn năm 1958. Trần Huy Bá đoán chuông đúc năm 1076, đời Lý Nhân Tông. Khía cạnh chuông có bố chữ Xứ Ông Hà là thương hiệu một sở đất.

Ðào Duy Anh ko được thấy chuông tận mắt tuy thế xem phó bạn dạng của nó sinh sống Viện Bảo Tàng lịch sử hào hùng thì chỉ thấy tất cả hai chữ Ông Hà, thiếu thốn chữ Xứ.

– Báo-ân thiền trường đoản cú bi ký (bia miếu Báo-ân buôn bản Tháp-miếu, Vĩnh phú), đề năm 1210, đời Lý Cao Tông. Theo một bạn dạng vỗ tấm bia chùa, ca tụng công đức những người đóng góp công của vào chùa, thì khía cạnh trước ghi các địa danh như Ðồng Chài, Ðồng Nhe…, khía cạnh sau tự khắc tên những người cúng ruộng, mỗi tên đều sở hữu chữ thằng ở đầu. Toàn bộ có 24 chữ, viết đối với cả hai biện pháp giả tá và hình thanh, nhưng đa phần theo phép đưa tá.

– Thơ văn đời Trầncòn 4 bài bác :

Cư trằn lạc đạo (= làm việc chốn những vết bụi bậm mà lại vui cùng với đạo Phật), phú của trằn Nhân Tông ;

Ðắc thú lâm tuyền thành đạo (= thừa kế thú suối rừng nhưng mà thành đạo) là 1 trong bài ca, cũng của trần Nhân Tông ;

Dậy con, của Mạc Ðĩnh bỏ ra ;

Vịnh Hoa-yên tự (chùa Hoa-yên trên núi Yến-tử, tỉnh Quảng-ninh, xây từ đời Lý), của Trúc-lâm đệ tam tổ Huyền Quang.

*

– ngoại trừ ra, vào Thư viện công nghệ Xã Hội làm việc Hà-nội còn duy trì được 1186 quyển chữ Nôm, chưa kể các Thư viện khác ở vào nước, nghỉ ngơi ngoại quốc hoặc của các tư gia.

Nhà nước phong kiến chỉ trọng chữ Hán, sử dụng làm chữ chấp thuận để “chở đạo”, bàn số đông chuyện nghiêm túc “quốc gia đại sự”, hoặc nhằm ban sắc đẹp lệnh vv. Chữ Nôm ai cũng hiểu, đáp ứng nhu cầu nhu mong của đám đông, ghi được đúng đắn các thanh âm Việt thì lại bị những nhà Nho khinh là “nôm na truyền tai nhau qué”, chỉ dùng để làm sáng tác “chơi” phần nhiều khi ước ao tiêu khiển. Phạm Ðình Hổ viết trong Vũ Trung Tùy Bút ” :”Có tín đồ đem đầy đủ sách truyện Nôm và rất nhiều trò thanh sắc, nghề cờ bạc, rủ rê vui đùa (…) ta bịt tai lại không thích nghe. Ta đang học được ít khiếp sử cầm cố mà chữ nôm ta lưỡng lự hết” (17).

Vì là trang bị chữ không được công ty nước phong kiến công nhận là chữ ưng thuận nên không có quy giải pháp nhất định, ai mong muốn viết sao thì viết, mỗi cá nhân một ý cho nên vì vậy cùng một chữ có thể có không ít cách viết không giống nhau, hoặc cùng một chữ viết ra bao gồm thể có không ít cách đọc khác nhau. Mong hiểu một bài xích chữ Nôm thường đề xuất đọc toàn bài trước rồi new dựa theo nghĩa cơ mà đoán.

Chữ Nôm được trọng có lẽ từ công ty Hồ. Hồ Quý Ly có thể là người thứ nhất muốn đưa tiếng hán lên vị thế chính thức. Sau nhà Hồ, đến thời Mạc Mậu Hợp, đề mục kỳ đệ tứ khoa Tiến-sĩ năm 1565 là 1 trong những bài phú Nôm, một sự kiện chưa từng có trong lịch sử vẻ vang Khoa cử việt nam (18). Năm 1760, Lê Quý Ðôn làm cho Phó sứ sang trung quốc đã gửi phiên bản khải đầu tiên bằng Nôm dưng chúa Trịnh, tường thuật cuộc hành trình. Cuối cùng là vua Quang-Trung đã cho tổ chức triển khai khoa thi thứ nhất toàn sử dụng Nôm, tuy rằng đề mục vẫn tồn tại bằng chữ Hán, vào năm 1789 (19).

Từ khi công ty Tây sơn mất, chữ thời xưa bị bên Nguyễn gạt sang 1 bên mặc dầu khi Nguyễn Ánh không lên ngôi vẫn dùng chữ Nôm để ban sắc đẹp lệnh cho những tướng tá (ít chữ) dễ hiểu. Nguyễn ngôi trường Tộ (1830-71) đã dâng điều è lên Tự-Ðức, viện dẫn thống thiết đầy đủ lý lẽ cần trọng dụng chữ Nôm, tuy vậy vô hiệu : “Nước ta là một trong nước có tên tuổi hàng nhị ở phương Ðông nhưng chỉ 1 mình nước ta không tồn tại chữ viết (…). Ta không sử dụng chữ viết riêng biệt lại dùng chữ Nho, về phạt âm đã không áp theo đúng giọng Trung quốc, cũng chưa phải tiếng thêm của nước ta, nên học thuộc lòng khía cạnh chữ, phải áp dụng trí nhớ nhằm nhớ phần đông phát âm lạ tai (…) không học tập thì như vịt nghe sấm, thế có phải là phí hơn nửa công sức trí óc không ? nếu học sách quốc âm, học sinh học ngơi nghỉ nhà, lũ bà con em của mình nghe cũng hiểu, vì thế tuy không đến lớp mà cũng học được (…). Ở nước ta những kẻ mưu trí đều đua nhau học tập chữ Hán, vùi đầu đèn sách hết năm này qua năm khác, phải chăng người ta muốn trở thành người trung quốc ? vậy mà lấy nói với những người Tầu, tín đồ Tầu chẳng nghe ra, nói cùng với dân ngu, dân ngu chẳng hiểu (…). “Nói” là để cho tất cả những người ta hiểu, nay mở miệng to nói mà không có ai nghe phát âm cả thì đó chưa hẳn là tiếng tín đồ nữa rồi (…). Thường tình ai lại không yêu quý cái vốn bao gồm của mình. Việt nam coi khinh loại vốn có của chính mình mà quý mẫu hiếm lạ của người, vứt quốc âm của ta cơ mà đem một nửa công tích cầu chiếc ngoắt ngoéo, thiệt mỉa mai cố !” (20).

Nhà Hồ, công ty Mạc, bên Tây Sơn các ý thức được tinh thần tự chủ, ý muốn trọng dụng chữ Nôm, vứt chữ Hán, tách bóc ra khỏi tác động Trung quốc, nhớ tiếc rằng cả bố đều bị những sử gia xưa liệt vào hạng “ngụy” !

III – CHỮ QUỐC NGỮ

Chữ quốc ngữ, cũng tương tự chữ Nôm, mở ra từ khi nào và bởi vì ai suy nghĩ ra thứ nhất thì cho đến thời điểm bây giờ vẫn chưa có câu giải đáp. Chắc rằng quốc ngữ được đặt ra khoảng thời điểm cuối thế kỷ 16 đầu thế kỷ 17, khi những giáo sĩ đến vn truyền đạo. Tín đồ ta chỉ có thể nói quốc ngữ là công trình xây dựng tập thể của các giáo sĩ tây phương (Bồ-đào-nha, Pháp, Ý, Tây-ban-nha vv.) đặt ra để tiện việc truyền giáo, ghi những điều giảng dậy, do học chữ hán việt hay chữ Nôm ít nhất phải mất ba, tứ năm trong những khi học quốc ngữ chỉ vài bố tháng.

Sự ra đời và cải tiến và phát triển của quốc ngữ tạm chia nhỏ ra 4 quy trình tiến độ :

A – Thời kỳ phôi thai

Giáo sĩ Cristoforo Borri tới Ðàng trong thời điểm 1617, đến năm 1631 viết sách tường thuật câu hỏi truyền giáo, tất cả ghi mấy dòng bằng quốc ngữ (không bỏ dấu, chắc hẳn rằng vì in vào Pháp ?) đề cập chuyện giáo sĩ Buzomi đến Ðàng Trong, một hôm đứng coi gánh hát chèo kế bên đường, thấy một anh hề độn bụng mập ú ra trước người theo dõi moi vào bụng ra một đứa nhỏ bé và hỏi nó :”Con gnoo muon bau tlom laom Hoa Laom Chiam ?” . Giáo sĩ nhận biết những trường đoản cú ngữ cơ mà viên thông ngôn giúp vấn đề giảng đạo vẫn dùng làm hỏi những người muốn vào đạo, cùng phát hiện ra viên thông ngôn xưa nay đã dịch bậy khiến cho người ta tưởng “muốn vào đạo” với “muốn làm fan Hòa-lan” là một. Từ bỏ đấy new bắt sửa lại thắc mắc thành :”Muon bau dao Christiam Chiam ?” (21).

Vì còn trong thời kỳ phôi thai, chưa đủ chữ đùng, những giáo sĩ cứ tùy tiện đặt thêm ra, nếu “bí”, không ngần ngại xen lẫn tiếng la-tinh tốt tiếng tây thiên như Christiam. Chữ viết tuy chưa xuất hiện lề lối cơ mà đọc ta vẫn hoàn toàn có thể đoán phát âm như : laom = làm, chiam = chăng. Vị chữ quốc ngữ chưa đủ dùng cần năm 1620, mong mỏi soạn một quyển sách, các giáo sĩ mẫu Tên (Compagnie de Jésus) vẫn yêu cầu dùng chữ Nôm.

Năm 1629, Gaspar d’Amaral tới Ðàng bên cạnh truyền giáo. Trong một phiên bản chép công thức rửa tội (1645) bao gồm ghi một cái quốc ngữ cổ :”Tau rua mài nhân danh cha và bé và Spirito Santo”. Amaral cũng chính là người trước tiên soạn bộ từ điển Diccionario Anamito-Portuguès-Latin (Từ điển Việt-Bồ-La), tuy vậy chưa kịp đến ấn hành thì mất.

Năm 1636, Antonio Barbosa đến Ðàng ngoại trừ và soạn Từ điển Bồ-Việt, cũng không được in.

Xem thêm: Hướng dẫn cách đưa idm vào google chrome trên, hướng dẫn cách add thêm tiện ích idm vào chrome

B – Thời kỳ hình thành : Alexandre de Rhodes (1593-1660)

Nói cho quốc ngữ là người ta nghĩ ngay lập tức đến A. De Rhodes, người Pháp, tu dòng Tên. Năm 1624, A. De Rhodes định sang Nhật truyền giáo tuy nhiên lúc ấy Nhật đang đóng cửa ngoại giao yêu cầu đành cùng một số trong những giáo sĩ khác cho Ðàng Trong. Năm 1627, tòa Thánh ủy thác cho ông dựng thêm cơ sở ở Ðàng Ngoài. Thuở đầu ông được chúa Trịnh đảm nhiệm nồng hậu nhưng mang lại 1630, vì bài toán truyền giáo, ông bị trục xuất, nên đi Macao. Trường đoản cú 1640, các lần ông lén lút trở về Việt-Nam giảng đạo, khi ấy Ðàng vào cũng cấm đạo hết sức ngặt. Năm 1645, ông bị phán quyết tử hình, sau được đặc xá nhưng phải lập tức rời khu vực Việt-Nam và từ đấy không trở về nữa.

Năm 1651, A. De Rhodes viết chấm dứt quyển Lịch sử quốc gia Ðàng Ngoài. Ông còn là người xuất bản hai quyển sách thứ nhất bằng quốc ngữ, in trên La-mã cũng vào thời điểm năm 1651 :

Phép giảng 8 ngày (để dậy hầu như kẻ ao ước chịu phép rửa tội) và

Từ điển Việt-Bồ-La (Dictionarium lutsitanum). Ðể soạn cuốn tự điển này, ông đã dựa vào hai cuốn tự điển của A. Barbosa với G. Amaral.

Ta phân biệt chữ quốc ngữ thời bấy giờ đang tạm đầy đủ để phục vụ công cuộc truyền giáo, không thể phải xen lẫn giờ đồng hồ la-tinh nữa. Bí quyết viết khá tương đương với quốc ngữ bây chừ tuy còn là thứ văn áp dịch ngơ ngơ chứ không phải tiếng Việt nhuần nhuyễn.

Alexandre de Rhodes chưa phải là người sáng chế ra quốc ngữ nhưng gồm công không nhỏ trong việc phổ cập quốc ngữ bằng cách cho in sách và từ điển.

*

C – THỜI KỲ PHÁT TRIỂN : Jean Baptiste Pétrus Trương Vĩnh cam kết (1837-98)

Trương Vĩnh Ký thông thuộc 27 lắp thêm tiếng Âu với Á, cả sinh ngữ lẫn tử ngữ. Thoạt đầu có tác dụng thông ngôn mang lại Pháp, sau chuyên dậy học tiếng Việt (cho tín đồ Pháp) và ngoại ngữ như giờ đồng hồ Pháp, giờ đồng hồ Cao-mên, tiếng Lào vv. Cùng viết sách về đầy đủ mọi các loại : dậy học, sưu tầm, phân tích vv. Nhiều phần bằng quốc ngữ. Trương Vĩnh cam kết là người Việt thứ nhất đã triệt để khai thác chữ quốc ngữ bởi sách báo, viết hay dịch sách từ chữ nôm ra quốc âm.

Nếu A. De Rhodes gồm công phổ cập chữ quốc ngữ thì cũng chỉ phổ biến trong số lượng giới hạn truyền giáo, Trương Vĩnh Ký mới là fan thực sự thông dụng rộng rãi chữ quốc ngữ trong dân gian, bất cứ người bao gồm đạo tuyệt không. Ông là người dân có công đầu trong câu hỏi đưa chữ quốc ngữ từ bỏ lãnh vực truyền giáo sang trọng địa hạt văn chương. Từ bỏ Trương Vĩnh cam kết trở đi chữ quốc ngữ bắt đầu được dành một địa vị quan trọng trong văn hóa truyền thống Việt.

D – THỜI KỲ TRƯỞ
NG THÀNH 
Nam Phong và Phạm Quỳnh (1892-1945) – từ Lực Văn Ðoàn.

a – phái nam Phong với Phạm Quỳnh.

Phạm Quỳnh giỏi nghiệp trường cao đẳng Tiểu học. Bước đầu làm vấn đề với trường Viễn Ðông bác Cổ, năm 1917 cai quản nhiệm kiêm chủ cây viết tạp chí Nam Phong đến 1932 thì vào Huế duy trì chức Ngự Tiền văn phòng (Ðổng lý), rồi Thượng Thư cỗ Học và bộ Lại.

Tên tuổi Phạm Quỳnh gắn liền với tờ Nam Phong, viết bằng tía thứ giờ : quốc ngữ, Hán cùng Pháp. Chữ quốc ngữ lúc này đã tiến một bước khá dài trên lãnh vực nghệ thuật so cùng với thời Trương Vĩnh cam kết : trường đoản cú ngữ không hề thiếu để diễn đạt những vấn đề phức hợp như triết lý, nghị luận… một bí quyết tinh vi tuy đôi khi còn nặng nề do mượn ngơi nghỉ Hán tự. Tuy nhiên, đang thấy mở ra những cây cây bút linh hoạt như Phạm Duy Tốn, chẳng nhát gì lối hành văn thời sau (thời của từ Lực Văn Ðoàn).

b – từ bỏ Lực Văn Ðoàn :

Thời kỳ chữ Hán yêu cầu nhường ngôi. Tự Lực Văn Ðoàn được thành lập và hoạt động năm 1933 với team nòng cốt có :

Nhất Linh tức Nguyễn Tường Tam (1905-63);Hoàng Ðạo tức Tứ Linh, Nguyễn Tường Long (1907-48);Thạch Lam tức Nguyễn Tường lạm (1910-42);Khái Hưng tức nai lưng Khánh Dư (1896-1947);Thế Lữ tức Nguyễn vật dụng Lễ (1907-89), tất cả chỗ chép là Nguyễn Ðình Lễ;Tú mỡ bụng tức hồ Trọng Hiếu (1900-76);

sau mới không ngừng mở rộng đón thêm những người như Xuân Diệu, Ðỗ Ðức Thu vv. Mọi người một vẻ, một đặc tài : trào phúng như Tú mỡ thừa ; tư tưởng với độc nhất Linh, Khái Hưng ; lúc lãng mạn lúc rùng rợn với thế Lữ…

Tuy quốc ngữ bước đầu trưởng thành từ bỏ thời Nam Phong song trên thực tiễn người ta nghĩ mang đến văn quốc ngữ là nghĩ ngay đến Tự Lực Văn Ðoàn. Với Tự Lực Văn Ðoàn quốc ngữ vẫn lột xác, bay ly tác động Hán học, chịu ảnh hưởng của Pháp văn, trở nên trong sáng bình dị, tạo hứng cho tất cả những người đọc, chữ quốc ngữ đã đi được sâu vào đại chúng. Tự Lực Văn Ðoàn có công phổ cập văn quốc ngữ và nhờ quốc ngữ Tự Lực Văn Ðoàn đã “lừng lẫy” một thời.

IV – CHỮ HÁN THỜI SUY

Tuy quốc ngữ dễ dàng học và tiện lợi nhưng chưa phải được toàn bộ mọi fan hoan nghênh ngay bởi quốc ngữ do các giáo sĩ Tây phương đặt ra, lại do một số thông ngôn áp dụng buổi đầu, những người dân này thường xuyên thiếu đức độ, dựa nuốm Tây hống hách, nên hầu như Nho gia có thành kiến đối với quốc ngữ, đến học quốc ngữ là vong bản, là vọng ngoại, với khi quốc ngữ trở bắt buộc môn thi bắt buộc từ thời điểm năm 1909 thì một vài Nho sĩ thà là quăng quật thi cử, bỏ nguyện vọng một đời, còn rộng học đồ vật chữ “con nòng nọc” ấy. Trằn Quý Cáp, nằm trong số fan hiếm, nhận định và đánh giá rõ quý hiếm của quốc ngữ, đã điện thoại tư vấn nó nhưng mà “hồn vào nước” tuy nhiên cũng ko thấy tra cứu cách phổ cập ; Phan Bội Châu hiểu được quốc ngữ tuy vậy đi đâu cũng có thể có thư ký kèm theo nhằm ghi hầu như sáng tác bằng quốc âm, tự mình chỉ ghi lấy phần đông sáng tác bằng văn bản Hán.Chữ quốc ngữ được đề ra để tiện bài toán truyền giáo cơ mà đã thừa xa kim chỉ nam truyền giáo buổi đầu của những giáo sĩ để trở nên một công cụ media rất thuận tiện cho tất cả những người Việt.

Ðó là một như ý không nhỏ cho Việt-Nam vì những giáo sĩ đã và đang tìm phương pháp ghi âm tiếng Nhật, tiếng china nhưng không thành công xuất sắc như ở vn và Indonésie, hai nước dùng được đồ vật chữ chủng loại tự la-tinh.

Nhà Nho trọng chữ Hán, chê quốc ngữ đã đành, bạn dân quê ngần ngừ chữ cũng chê : “Học làm cho quái gì sản phẩm chữ cò quăm méc qué ấy, chữ thánh thánh thiện nào lại có chữ thánh thay ? Thánh làm sao lại dậy nhảm nhí những nhỏ cua, nhỏ ốc ấy, đến lũ bà con em nó cũng vượt biết nữa là” (22).

Dù Khoa cử đã bị bãi trường đoản cú 1919, dân ta vẫn liên tục tôn sùng chữ thời xưa là sản phẩm chữ để “chở đạo” của thánh hiền, không được quăng quật một tờ giấy tất cả chữ Hán xuống đất, thấy nó rơi dưới đất cần nhặt lên chứ không cần được giẫm lên trên, không được lấy sách chữ Nho ra mà lại gối đầu… Nguyễn Tuân kể :”Ngày xưa ra đường, dòng điều danh dự tối thiểu của bậc Nho gia chân chính là mỗi khi thấy chữ thánh hiền vương vãi xuống khu đất phái cúi mình xuống nhặt lên với để vào các cái bồ nhất quyết (nếu tôi không nhớ lầm thì những bồ đó người lớn tuổi gọi là Kính tích trường đoản cú chỉ “ (23).

Và đấy là hình ảnh một vậy đồ sùng bái chữ Nho bên dưới ngòi cây viết châm biếm của Ðặng Thái Mai :”(…) Thấy trời sắp đến mưa mà áo xống còn phơi bên trên dây, cụ bắt buộc sang quán ăn xóm mượn loại sào dài để khều mẫu váy của vắt bà bởi vì “tay giở sách thánh hiền đức ai lại chỉ dẫn cầm một chiếc váy bầy bà” (…). Cố bắt học sinh thấy một tờ giấy bao gồm dấu chữ thì bất kỳ ở đâu đều bắt buộc nhặt bỏ vào một chiếc sọt riêng mà ráng đặt tại 1 chỗ cao nghều trong nhà, rồi cứ đến vào tối rầm là khiêng ra bờ suối nhưng mà đốt, đốt kết thúc hốt hết lô tro tàn đổ xuống cái nước, cho trôi theo “trường lưu giữ thủy”. Cầm mà tất cả một cậu thiết bị kia vào khi triển khai cái lễ “tinh hóa” mang đến một ông xã giấy nhiều loại đã nói trước mặt đông đầy đủ Thầy và chúng ta :”Thằng Tây nó không trọng giấy các loại này đâu (…). Giấy các loại nó sử dụng vào chuyện không thật sạch sẽ gì (…). Nếu như các nùi giấy rách rưới này nhưng thiêng liêng đến nạm thì sao bọn họ mất nước ?” (24).

Nguyễn văn Xuân viết trong Phong trào Duy Tân : “Thời tôi lớn lên, Nho học đang tàn, nhưng rủi rớt xuống khu đất tờ như thế nào là bố mẹ bắt con cúi xuống lặt lên. Và người hâm mộ biết đồ vật gi xẩy ra ko ? cửa hàng chúng tôi phải kính cẩn nhóm lên đầu trước khi trả nó về địa chỉ cũ. Ở xã quê bây chừ (1970), song nơi vẫn tồn tại cái tục trọng chữ thánh hiền, fan ta dùng bất kể thứ giấy quốc ngữ, giấy Tây, giấy Mỹ để biến thành giấy vệ sinh, dẫu vậy giấy bao gồm chữ Nho thì giỏi nhiên không lúc nào !” (25).

Năm 1986, đầu năm mới Bính Tý, đầu tiên tôi thiết lập được nghỉ ngơi Paris một tờ giấy hồng điều tất cả hai chữ Ðại Cát. Tôi hí hửng đem lại treo trong phòng khách tí hon, ở một chỗ trống mặt dưới ảnh ông tôi. Dì tôi bắt gặp bắt gỡ ra, bởi vì chữ của thánh hiền thiết yếu đặt dưới bất kể cái gì. Tờ giấy mau lẹ được nâng lên cao ngang với chiếc hình ảnh tuy bị lệch sang 1 bên, vì chưng không còn chỗ nào khác với cũng không thể nâng cao hơn vì ảnh ông tôi sẽ sát trần nhà !

———————————–

CHÚ THÍCH

1– Ngô Thì sĩ, Việt Sử Tiêu Án, tr. 38.1 – nai lưng Quốc Vượng, Lịch Sử Việt-Nam, I, tr. 388. Trích Hậu Hán Thư.2 – Phạm văn Sơn, Lịch Sử Toàn Thư, tr. 145 – Biên Niên, tr. 24.3 – Phạm Minh Huyền vv., Trống Ðông-Sơn, tr. 35-8.4 – Thái Kim Ðỉnh, Năm cầm cố kỷ văn Nôm người Nghệ, tr. 13-4.5 – Trương Sỹ Hùng, Sử thi truyền thuyết thần thoại Mường, tr. 159-60.6 – Phạm Ðình Hổ viết trong Vũ Trung Tùy Bút, tr. 38 :”Ðời Lê Trung Hưng về sau, giấy tờ chốn cửa ngõ công thường dùng riêng một lối chữ nam, ban đầu là phòng dân làm giả mạo mới theo Hoa văn đưa ra một lối chữ vấn đề quan”, khía cạnh khác, trang 18, ông chê “chữ Nôm” khó học vv., vì vậy là Phạm Ðình Hổ gồm phân biệt chữ nôm khác “chữ nam”?
Chữ Nho ta không hotline là “chữ Bắc”, lại hotline “chữ Hán”, hợp lí vì thời Hán nước ta đặc biệt quan trọng mở những trường dậy học tập ?7 – Trương Bá Cần, Nguyễn trường Tộ, tr. 78.Nguyễn Ðình Hòa,Văn học tập Nghệ Thuật bộ bắt đầu (Hoa-kỳ), số 7, 11/1985 : Theo A. Haudricourt thì giờ đồng hồ Việt lúc đầu không tất cả thanh điệu, tới rứa kỷ sản phẩm VI chỉ gồm 3, mãi đến vậy kỷ XII mới bao gồm đủ 6 âm như hiện nay nay.8 – Thực Lục, II, tr. 62.9 – Nguyễn Ðình Hòa,Văn học Nghệ Thuật bộ mới, số 7 : thuyết của Phạm Huy Hổ.10 – Văb học Nghệ Thuật, số 7 – Ðào Duy Anh, Chữ Nôm, tr. 42.11 – Văn học Nghệ Thuật, số 7, tr. 58.12 – è văn Giáp, Lược truyện các tác gia Việt-Nam, tập I : bài bác thơ xua đuổi cá sấu in trên Tứ Dân Văn Uyển hồi vào đầu thế kỷ XX nói là của đất nước hàn quốc Thuyên và được một vài sách báo in lại, đúng ra là của Phó bảng Nguyễn Can Mộng ngụy tạo thành để chơi chơi, nuối tiếc rằng lời cải thiết yếu in trên một vài báo tiếp nối ít tín đồ được đọc nên nhiều người vẫn tưởng là của đất nước hàn quốc Thuyên thực. Tuy nhiên nếu phát âm kỹ đã thấy toàn bài không có lấy một trường đoản cú ngữ cổ, thơ cũng không viết theo thể Hàn luật, khó có thể tin là của hàn Thuyên.13 – Ðào Duy Anh, Chữ Nôm, tr. 64.14 – Một số người sở hữu trương là phiên bản dịch xưa nay được xem như là của Ðoàn thị Ðiểm thiết yếu thực là của Phan Huy Ích, song không có bất kì ai đưa ra được những bằng chứng đích xác, toàn bộ vẫn chỉ là rộp đoán.15 – khoảng tầm năm 1962, è Thanh Mại đưa ra được một hồ nước Xuân Hương, tác giả tập Lưu hương thơm Ký (gồm cả thơ tiếng hán lẫn chữ Nôm), sống ngơi nghỉ Thăng-long thời điểm đầu thế kỷ 19, nguyên tiệm ở Nghệ-an. Mặc dù nhiên, văn phong, khí phách của tác giả Lưu mùi hương Ký khác xa tác gíả những bài thơ Nôm truyền tụng phải trong hiện nay tình chưa thể xác quyết hai bạn là một.16 – Nguyễn quang Hồng, Văn tương khắc Hán Nôm, tr. 1023.17 – Phạm Ðình Hổ, Vũ Trung Tùy Bút, tr. 18.18 – nai lưng Lê Sáng, Phùng tương khắc Khoan, tr. 30.19 – Nguyễn Trọng Thuật, Nam Phong, số 182, 3/1933.20 – Trương Bá Cần, Nguyễn ngôi trường Tộ, tr. 255-7.21 – C. Borri, Relation de la nouvelle mission…, tr. 102-3.22 – è Duy Nhất, Nam Phong, số 47, 5/1921.23 – Nguyễn Tuân, Chuyện Nghề, tr. 203-4.24 – Ðặng Thái Mai, Hồi Ký, tr. 168.25 – Nguyễn văn Xuân, Phong Trào Duy Tân, tr. 207.

l>vabishonglam.edu.vn

Lịch sử các loại chữ viết Việt Nam

top

.

Trở về chương trình Ngôn Ngữ việt nam giới
*
*
*
Chữ Hán Chữ Nôm Chữ Viết năm 1651
Chữ Hán: Chữ Hán vào Việt phái nam theo con đường giao lưu văn hóa bắt đầu từ thiên niên kỷ thứ nhất trước công nguyên. Hiện nay, ở Việt phái nam còn lưu giữ được số hiện vật như đỉnh cổ tất cả khắc chữ tượng hình (chữ Hán cổ). Ðiều này là một phần chứng minh được rằng chữ Hán cổ xuất hiện ở Việt Nam hơi sớm cùng thực sự trở thành phương tiện ghi chép và truyền thông vào người Việt kể từ những thế kỷ đầu Công nguyên trở đi. Ðến thế ký VII - XI chữ Hán cùng tiếng Hán được sử dụng càng ngày rộng rãi ở Việt Nam. Thời kỳ này tiếng Hán được sử dụng như một phương tiện giao tiếp, giao lưu tởm tế thương mại với Trung Quốc. Bởi vì Việt nam giới bị ách đô hộ của phong kiến phương Bắc trong khoảng thời gian hơn một ngàn năm, vày vậy hầu hết các bài văn khắc trên tấm bia đều bằng chữ Hán. Qua đó, chúng ta có thể thấy rằng chữ Hán bao gồm ảnh hưởng khổng lồ lớn như thế làm sao đối với nền văn hóa của nước Việt phái mạnh xưa. Từ sau thế kỷ thứ X, tuy Việt nam giành được độc lập tự chủ, thoát khỏi ách thống trị của phong kiến phương Bắc, nhưng chữ Hán với tiếng Hán vẫn tiếp tục là một phương tiện quan liêu trọng để vạc triển văn hóa dân tộc. Chữ Nôm: mặc dù chữ Hán gồm sức sống mạnh mẽ đến đâu chăng nữa, một văn tự ngoại lai không thể như thế nào đáp ứng, thậm chí bất lực trước đòi hỏi, yêu thương cầu của việc trực tiếp biên chép hoặc diễn đạt lời ăn tiếng nói cùng trọng tâm tư, suy nghĩ với tình cảm của bản thân người Việt. Cũng chính vì vậy chữ Nôm đã ra đời để bù đắp vào chỗ mà chữ Hán không đáp ứng nổi. Chữ Nôm là một loại văn tự xây dựng trên cơ sở đường nét, thành tố với phương thức cấu tạo của chữ Hán để ghi chép từ Việt và tiếng Việt. Quy trình hình thành chữ Nôm gồm thể chia thành hai giai đoạn: Giai đoạn đầu, tạm gọi là giai đoạn "đồng hóa chữ Hán", tức là sử dụng chữ Hán để phiên âm những từ Việt thường là tên gọi người, tên vật, thương hiệu đất, cây cỏ chim muông, đồ vật... Xuất hiện lẻ tẻ vào văn bản Hán. Những từ chữ Nôm này xuất hiện vào thế kỷ đầu sau Công nguyên (đặc biệt rõ ràng nhất vào thế kỷ thứ VI). Giai đoạn sau: Ở giai đoạn này, bên cạnh việc tiếp tục dùng chữ Hán để phiên âm từ tiếng Việt, đã xuất hiện những chữ Nôm tự tạo theo một số nguyên tắc nhất định. Loại chữ Nôm tự tạo này, sau vạc triển theo hướng ghi âm, nhằm ghi chép ngày một gần kề hơn, đúng hơn với tiếng Việt. Từ thời Lý thế kỷ thứ XI đến đời Trần thế kỷ XIV thì hệ thống chữ Nôm mới thực sự trả chỉnh. Theo sử sách đến ni còn ghi lại được một số tác phẩm đã được viết bằng chữ Nôm như đời Trần tất cả cuốn Thiền Tông Bản Hạnh. Ðến thế kỷ XVIII - XIX chữ Nôm đã phát triển tới mức cao, át cả địa vị chữ Hán. Những tác phẩm như Hịch Tây Sơn, Khoa thi hương dưới thời quang đãng Trung (1789) đã có bài thi có tác dụng bằng chữ Nôm. Truyện Kiều của Nguyễn Du cũng được viết bằng chữ Nôm là những ví dụ. Như vậy, có thể thấy chữ Hán với chữ Nôm tất cả những không giống nhau cơ bản về lịch sử ra đời, mục đích sử dụng và mỗi chữ có bản sắc riêng biệt về văn hóa. Chữ Quốc Ngữ hiện nay:
*
*
Alexandre de RHODES Pigneau de Behaine (1741-1799)
Ông Alexandre de RHODES viết quyển Từ điển Portugais-Latin-Vietnamien cùng tham dự việc chuyển sang mẫu tự alphabet La Mã. Việc chế tác chữ Quốc Ngữ là một công việc tập thể của nhiều linh mục dòng tên người châu Âu, vào đó nổi bật lên sứ mệnh của Francesco de Pina, Gaspar d"Amaral, Antonio Barbosa và Alexandre de RHODES (Avignon, 1591 - Perse, 1660 ) trong công việc này còn có sự hợp tác tích cực và hiệu quả của nhiều người Việt Nam, trước hết là những thầy giảng Việt phái nam (giúp việc cho các linh mục người Âu). Alexandre De Rhodes đã gồm công lớn vào việc góp phần sửa sang với hoàn chỉnh bộ chữ Quốc Ngữ. Ðặc biệt là ông đã sử dụng bộ chữ ấy để biên soạn với tổ chức in ấn lần đầu tiên cuốn từ điển Việt nam - Bồ Ðào Nha - La Tinh (trong đó có phần về ngữ pháp tiếng Việt) cùng cuốn Phép giảng tám ngày. Xét về góc độ ngôn ngữ thì cuốn diễn giảng vắn tắt về tiếng An Nam xuất xắc tiếng đàng xung quanh (in tầm thường trong từ điển) có thể được xem như công trình xây dựng đầu tiên khảo cứu về ngữ pháp. Còn cuốn Phép giảng tám ngày bao gồm thể được coi như tác phẩm văn xuôi đầu tiên viết bằng chữ Quốc Ngữ, sử dụng lời văn tiếng nói dân gian hàng ngày của người Việt nam thế kỷ XVII. tuy chữ Quốc ngữ của Alexandre De Rhodes năm 1651 trong cuốn từ điển Việt phái nam - Bồ Ðào Nha - La Tinh đã khá trả chỉnh nhưng cũng phải chờ đến từ điển Việt phái nam - Bồ Ðào Nha - La Tinh (1772), tức là 121 năm sau, với những cải cách quan trọng của Pigneau de Behaine ( Bá Ða Lộc) thì chữ Quốc ngữ mới có diện mạo giống như hệ thống chữ Việt mà họ đang dùng hiện nay.

Hành trình của chữ viết Việt Nam

Phạm Ðức Dương

giờ Việt Mường như nhiều người đã biết, được hình thành từ thời điểm cách đó gần 3000 năm do tác dụng của quy trình cộng cư giữa người Môn-khmer với những người Tày cổ, sinh ra một cộng đồng dân cư bắt đầu ở tam giác châu thổ sông Hồng, sông Mã. ngôn từ Việt - Mường chung bao gồm hai phương ngữ đó là tiếng kẽ chợ sống đồng bằng và tiếng miền ngược làm việc trung du miền núi. Khi đơn vị Hán đặt kẻ thống trị ở Giao Chỉ (đồng bởi Bắc bộ) vào thời điểm năm 111 sau Công Nguyên, người dân ở đồng bằng đã tiếp xúc với văn hóa Hán thông qua bộ máy cai trị của những quan thái thú. Với chính sách đồng hóa cùng nô dịch, họ đang mở trường học chữ nho, bắt người việt nam sống theo điển chế Trung Hoa... Do tác động của 1000 năm đô hộ của người trung hoa mà giờ kẻ chợ đang trở thành tiếng Việt cùng tiếng miền ngược biến chuyển tiếng Mường ngày nay. Đến gắng kỷ sản phẩm công nghệ 10, khi người việt nam giành được độc lập và dựng nên quốc gia Đại Việt, giờ Việt trở nên tiếng diện tích lớn và bóc khỏi giờ đồng hồ Mường. suốt mười cố kỉnh kỷ độc lập, những triều đại quân chủ nước ta tự nguyện tiếp nhận mô hình văn hóa truyền thống Hán một cách chủ động và thống độc nhất trong cả nước. Chữ Hán được dùng làm quốc tự trong triều đình, trong thi cử, vào văn chương chưng học. Đó là sản phẩm chữ của giai tầng giai cấp được suy tôn trọng vọng với là chữ chính thống. Song song với nó, tiếng Việt mãi mãi trong quảng đại quần chúng và là quốc ngữ. Vì thế dẫn mang đến một nghịch lý: quốc từ của triều đình không phải để ghi quốc ngữ. Vì vậy người việt nam phải mượn ký kết tự chữ nôm để ghi giờ Việt, khắc ghi sự ra đời của chữ nôm. Đó là điều đáng ngạc nhiên vì khi đó các nước bóng giềng của ta như Lào, Cam-pu-chia, Thái lan... Mọi mượn chữ ấn Độ để sáng tạo cho chữ viết của họ. Do vậy quốc tự với quốc ngữ của họ là 1 trong và được dùng đến bây giờ. vày chữ nôm để ghi giờ đồng hồ Việt nên tín đồ Việt dùng để sáng tác thơ ca theo tiếng bà mẹ đẻ của mình. Còn chữ hán được dùng làm sáng tác thơ kiểu china (thơ Đường...), và quan trọng để viết văn xuôi (Hoàng Lê nhất thống trí, Truyền kỳ Mạn lục, Lĩnh nam Trích quái...). Cố kỉnh kỷ thiết bị 17 - 18 được đánh dấu bởi sự bùng phát của văn chương chữ hán với các tác phẩm truyện, thơ, ngụ ngôn nổi tiếng như (Kiều của Nguyễn Du, bản dịch Chinh Phụ ngâm của Đoàn Thị Điểm, thơ hồ nước Xuân Hương...). tiếng Việt thời đó xuất hiện hai lớp từ mượn Hán: lớp Việt hóa trả toàn: ví dụ: tiền, hàng, chợ, mùa... Và lớp Hán Việt là đầy đủ từ mượn Hán và không Việt hóa triệt để: chẳng hạn ta gồm từ núi đề xuất không thể nói "tôi lên sơn" nhưng lại ta lại nói "có cô sơn người vợ ở vùng tô cước hát bài bác sơn ca vào một tô trại..." Chữ nôm do thế chưa khi nào được thống nhất về kiểu cách ghi, mỗi người có thể ghi không giống nhau. Điều đó phân tích và lý giải tại sao cùng một tác phẩm chữ hán việt lại có rất nhiều cách "luận" cùng hiểu không giống nhau. Đến cầm cố kỷ 17, với mục đích du nhập Thiên Chúa giáo vào Việt Nam, các giáo sĩ bạn Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha được sự hỗ trợ của những giáo sĩ người việt nam đã La tinh hóa chữ viết nhằm truyền giáo (thường chữ viết gắn sát với tôn giáo), đồng thời bóc người Việt thoát khỏi khuôn viên của chữ vuông và văn hóa Khổng giáo. quy trình xây dựng chữ viết trên đại lý chữ La tinh mà thời nay gọi là chữ quốc ngữ sẽ lặp lại các bước sáng tác chữ nôm. Alexandre de Rhodes (Bá Đa Lộc) và những giáo sĩ bạn Âu phải giải quyết hai vấn đề: một là thêm những dấu phụ để tương xứng với giải pháp đọc của người việt khác với tiếng La tinh, tiếng người tình Đào Nha..., nhị là (khác cùng với chữ nôm) yêu cầu ghi riêng lẻ từng tiếng không giống với cách viết lập tức như giờ đồng hồ châu Âu nhiều tiết. quy trình này được phản ánh qua ba cuốn từ bỏ điển: An phái nam - người yêu Đào Nha (Gaspar de Amaral); bồ Đào Nha - An phái nam (Antoine de Barbosa) với An phái nam - nhân tình Đào Nha - La tinh (A. De Rhodes - 1651). vày tôn trọng giải pháp phát âm của người bản ngữ đề nghị A. De Rhodes đang ghi các âm "ph" rứa cho "f", "tl" vắt cho "tr", ngaoc (ngọc), thaoc (thóc), bvua (vua); bvui (vui)... bởi vì địa vị không thừa nhận và tính không chuẩn hóa của chữ hán mà chữ quốc ngữ thuận lợi thay thế. Hơn thế nữa hệ chữ La tinh lại rất đơn giản đọc với tiện lợi. Do vậy, thuở đầu các nạm đồ Nho đã hết sức sỉ vả, coi nó là sản phẩm công nghệ chữ con giun, bé dế của đế quốc. Sau này khi thấy nó nhân tiện lợi, học nhanh, dễ gửi tải những nội dung yêu nước thì chính cụ công cụ bà Đông khiếp Nghĩa thục trong những lúc chống "cựu học", cổ vũ "tân học" sẽ phát động vấn đề truyền bá chữ quốc ngữ và tao nhã châu Âu"Mở tân giới chuyển phiên nghề tân học Đón tân trào, dựng cuộc tân dân Tân thư, tân báo, tân văn..."(Nguyễn Quyền, giáo học Đông tởm Nghĩa thục)Chính từ mức sử dụng chữ viết đặc biệt này, việc tiếp xúc văn hóa truyền thống Đông - Tây nửa thời điểm đầu thế kỷ 20 ra mắt sôi động. vào bối cảnh nước ngoài hóa hiện nay, tiếng Việt được review như trong những nhân tố quan liêu trọng, vào vai trò lành mạnh và tích cực vào quy trình hội nhập của nước ta với rứa giới.